Geschiedenis
Bijdragen door Joop Janssen
Kapel-Avezaath is net als veel andere dorpen in het Rivierengebied ontstaan op de oeverwallen van rivieren en stromen. En let maar eens op: de Bergakker, de Zoelensestraat bij de Tooverboom, de Eng, deze straten liggen allemaal iets hoger dan de omgeving. Overigens staat de kerk altijd op het hoogste punt. Trouwens de straatnamen: Hoge Hof, Bergakker, Laageinde spreken voor zich. Ook kenmerkend voor dit soort dorpen is de lintbebouwing, een echt centrum ontbreekt.
Over de leeftijd van Kapel-Avezaath valt weinig te zeggen. Ook welk dorp nu het oudste is, Kapel of Kerk, is niet bekend. In oude aantekeningen is soms sprake van alleen Avenzate, Avesaat of Avesaet, maar ook Oud-Avesaat komt voor. De oudste vermelding van Avezaath vindt men in een oorkonde uit 850 waarin graaf Balderik aan de bisschop van Utrecht een hoeve te Avezaat schenkt. Vrij vertaald uit het Oudnederlands betekent Avezaath: de woning van Ave. De boerderijen “Muggenberg”en “Vliegenberg” staan in leenboeken van Culemborg uit 1432 en 1450 vermeld. Wel zijn er bewijzen gevonden van vroege bewoning. Bij het uitgraven van een sloot op de Bergakker werd een klein Romeins altaar gevonden, dat uit de derde eeuw na Christus stamt.
De Zoelensestraat
De Zoelensestraat begint op de driesprong met het Moleneind en het Laageinde en loopt tot aan de Hamsche Brug. Volgens de website Straten in Tiel had de Zoelensestraat in 1809 drie namen: vanaf het Moleneind heette de straat de Achterstraat tot het eind van de huidige Kromme Steeg. (Lees hier meer)
De Twee Sluizen
De Twee Sluizen is een afgelegen buurtschap en maakt deel uit van het dorp Kapel-Avezaath. Jammer genoeg is het bij de gemeentelijke herindeling van 1978 toebedeeld aan de gemeente Buren. (Lees hier meer)
Richtershof
Richtershof is een nieuwe straat in Kapel-Avezaath. Hoogstwaarschijnlijk is het een oude benaming voor gerechtshof. En misschien was er wel een rechtbank in Kapel-Avezaath want de geslachten van Brakel, die van 1547-1724 op de Muggenborch woonden, bekleedden onder meer de functie van rechter. (Lees verder)
Typhus/Tyfus
Dit jaar (2020) en wie weet hoe lang nog worden we wereldwijd geconfronteerd met het virus covid-19 oftewel corona. Zo’n 100 jaar geleden, in 1918/1919, had de mensheid te maken met de Spaanse Griep, die ook vele dodelijke slachtoffers maakte, naar schatting zo’n 20-100 miljoen levens. (Lees meer)
De Bergakker
De Bergakker is eigenlijk een buurtschap en onderdeel van Kapel-Avezaath. Het bestaat uit een straat met meerdere zijweggetjes waaraan steeds enkele huizen liggen. (Lees verder).
Muggenborch, Vliegenborch en Aldenhaaf
Omstreeks het jaar 0 komen de Romeinen in deze streek, tot aan de Rijn, dat wordt de noordgrens. Op de Bergakker is in 1954 een klein Romeins altaar gevonden.. (Lees verder).
Huize Poelzicht
Arnoldus Versteegh en Dirkje van Steenis bouwden omstreeks 1776 bij de poel huize POELZICHT (Lees verder).
De molen aan Moleneind
Aan het Moleneind stond tot even na de tweede wereldoorlog inderdaad een molen. Het was een zgn. stenen beltmolen voor het malen van koren. (Lees verder)
De Tol
De Tol is een heel oud gebouw en was oorspronkelijk een veerhuis. De heerlijkheid Wadenoijen bezat de rechten van de korenmolen, het veer en het veerhuis. (Lees verder)
Het Dorp, het “centrum” van Kapel-Avezaath
De dorpskern van Kapel-Avezaath met de kerk als middelpunt werd op de prentbriefkaarten vaak het Dorp genoemd. Als we de situatie rond 1900 bekijken aan de hand van de Campagne prentbriefkaart zien we links de bakkerij van Van Scheerdijk. Dit gebouw heette in die tijd de GROTE TEMPEL. (Lees verder)
De (t)overboom
De Tooverboom is een verbastering van overboom. Deze eik was als enige overgebleven van een hele rij eiken in dat gedeelte van de Zoelensestraat. Overigens is de eik, die op de prentbriefkaart uit 1900 staat afgebeeld, in 1908 gerooid na blikseminslag. (Lees verder)
De School
Het schoolgebouw stond vroeger aan de Zoelensestraat tegenover de kerk. Op deze kaart uit 1900 staan de leerlingen en het onderwijzend personeel netjes opgesteld in “de Pasch” (zie hoofdstuk het Dorp) voor de fotograaf. De school is afgebroken, maar het schoolhuis is blijven staan. (Lees verder)
Bakkerij
In Kapel-Avezaath was in de vorige eeuw nog een bakkerij, aan het Moleneind, die achtereenvolgens in het bezit was van Vermeulen, v. Gaasbeek en Overeem.
In 1951 kochten An en Ger van Voorthuizen de bakkerij met kruidenierswinkel annex woonhuis. (Lees verder)